Εκτίμηση βασικού μεταβολισμού

Τι είναι ο μεταβολισμός;

Ο βασικός μεταβολισμός ή βασικός μεταβολικός ρυθμός (Β.Μ ή ΒΜR)

είναι η ελάχιστη ποσότητα θερμίδων που καταναλώνονται ώστε το σώμα να διατηρήσει τις ζωτικές λειτουργίες του όπως είναι η αναπνοή, η λειτουργία της καρδιάς και των νεφρών, η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος κλπ. Πιο απλά, είναι ο αριθμός
των θερμίδων που καταναλώνει ο άνθρωπος όταν είναι ξύπνιος αλλά σε ηρεμία (ανάπαυση). Πηγή της ενέργειας αυτής είναι οι τροφές, τα συστατικά των οποίων (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια) επεξεργάζεται ο οργανισμός προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του.

Παράγοντες που επηρεάζουν τον Βασικό Μεταβολισμό:

• Ηλικία:

  Τα μικρά παιδιά έχουν αυξημένες ανάγκες λόγω της ανάπτυξης, ειδικότερα κατά το πρώτο και δεύτερο έτος της ηλικίας τους και στην εφηβεία. Μετά την ενηλικίωση αρχίζει η μείωση του βασικού μεταβολισμού κατά 2% περίπου για κάθε δεκαετία που περνά, λόγω της διακοπής της ανάπτυξης  και της μείωσης της φυσικής δραστηριότητας του ατόμου.

• Σύσταση σώματος: 

  Ο λιπώδης ιστός έχει χαμηλότερη μεταβολική δραστηριότητα από το μυϊκό ιστό. Έτσι ο βασικός μεταβολισμός αυξάνεται με την αύξηση της μυϊκής μάζας και μειώνεται με την αύξηση του λίπους.

• Μάζα σώματος:

  Τα άτομα με μεγαλύτερο σωματικό βάρος έχουν και υψηλότερο βασικό μεταβολισμό από τα άτομα με λιγότερο βάρος επειδή το σώμα τους καταναλώνει περισσότερη ενέργεια για να συντηρήσει το επιπλέον βάρος.

• Φύλο:

  Οι γυναίκες παρουσιάζουν χαμηλότερο βασικό μεταβολισμό από τους άντρες, διότι η λιπώδης μάζα είναι μεγαλύτερη από τους άντρες  και η μυϊκή μάζα είναι μικρότερη.

• Κύηση:

  Ο βασικός μεταβολισμός στις εγκύους αυξάνει, και αυτό μάλλον είναι το αποτέλεσμα της αύξησης της μυϊκής μάζας της μήτρας, του πλακούντα και του εμβρύου.

• Ορμόνες:

  Οι ορμόνες που επηρεάζουν τον βασικό μεταβολισμό είναι θυροξίνη (Τ4), η κορτιζόλη , η αυξητική ορμόνη, η γλυκαγόνη, η ινσουλίνη κ.α. Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια σχετικά συχνή πάθηση, ιδίως στις γυναίκες κοντά ή μετά την εμμηνόπαυση που προκαλεί μείωση το βασικού μεταβολισμού.

• Διατροφική κατάσταση ατόμου:

  

  Ο οργανισμός, όταν βρίσκεται σε κατάσταση νηστείας ή υποσιτισμού, παρουσιάζει μία αμυντική στάση και μειώνει τον βασικό μεταβολισμό, έτσι ώστε να μπορέσει να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και παράλληλα να προφυλαχθεί από υπερβολική δαπάνη ενέργειας. Γι’ αυτό το λόγο οι αυστηρές δίαιτες δεν συνίστανται.

• Άγχος:

  Το άγχος συχνά προκαλεί αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αναπνοής με αποτέλεσμα την αυξημένη έκκριση των ορμονών επινεφρίνης και νορεπινεφρίνης που προκαλούν αύξηση του βασικού μεταβολισμού.

• Το Κάπνισμα:

  Ο καπνός φαίνεται να προκαλεί αύξηση του μεταβολισμού κατά 3- 7 %.

• Συχνότητα Γευμάτων:

  Με την συχνή κατανάλωση τροφής ο μεταβολισμός ενεργοποιείται, γιατί έτσι καταναλώνεται περισσότερη ενέργεια κατά τη διάρκεια της πέψης.

• Κλιματολογικές Αλλαγές:

  Οι πληθυσμοί που ζουν σε θερμά κλίματα έχουν μικρότερο βασικό μεταβολισμό από άτομα που ζουν σε ψυχρά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο οργανισμός σε θερμά κλίματα δεν χρειάζεται να δαπανά ενέργεια για την παραγωγή θερμότητας ώστε να διατηρηθεί η θερμότητα του σώματος σταθερή.

• Πυρετός και παθολογικές καταστάσεις:

  Ο τραυματισμός ή οι διάφορες παθολογικές καταστάσεις από ένα απλό κρύωμα έως το σοβαρότερο έγκαυμα προκαλούν αύξηση του βασικού μεταβολισμού.